Wat te vrezen was is gebeurd: de nacht is niet fantastisch geweest. De koude wind van de air-conditioning, het groene (?!?) licht vanuit de gang en de onbuigzaamheid van de matras hebben een impact gehad op mijn (in mindere mate) en op Gertrude’s (in meerdere mate) slaappatroon. Een goede douche (waarbij alles, inclusief de 2 WC’s (een Franse en een echte) die onze badkamer rijk is, kloddernat wordt) en een stevig ontbijt brengen beterschap. We zijn klaar om de omgeving van Shushtar te verkennen.

Eerst gaan we naar Choka Zambil, een tempelcomplex van de Elamieten van 13de eeuw vóór Jezuske. De piramidale ziggurat (= hoofdtempel) ligt er vrij goed bij, ten eerste omdat hij handig gebruik maakt van een natuurlijke heuvel en, ten tweede, omdat er regelmatig gerestaureerd wordt. Het probleem van de Elamieten (maar ik denk niet dat ze er zelf (nog) veel mee inzitten) is dat al hun bouwwerken in adobe (gedroogde klei en stroo) blokken opgetrokken zijn. Die blokken werden tegen erosie beschermd door er een laagje klei met stroo over te smeren. Dit moest zo om het jaar of zo gebeuren. Eens er geen Elamieten meer waren om dat te doen vielen hun bouwwerken snel ten prooi aan het verval. Daardoor weten we weinig van de Elamieten en bovendien schreven ze vooral op kleitabletten. Die waren ook niet zo stevig als die van Apple of Samsung of steen … waar bv de Assyriërs en de Akkadiers op griften. De Elamieten moeten echter een erg stevige bewindsstructuur gehad hebben want anders zouden ze het niet zo lang (2700 tot 500 voor Jezuske) kunnen trekken hebben. Aan alles komt echter een einde. Elam werd eerst verslagen door de Assyriers, die kregen op hun tjoepe van de Meden waarvan de leider vermoord werd door die van de Perzen (= Darius waar ge allemaal wel op school over geleerd hebt) en zo spreken we nu over Perzie. Zijt ge nog allemaal mee?

Na het bezoek aan Choga Zambil (waar we hoop en al voor een site van minstens 1 km2 een 30-tal toeristen zagen) gaan we naar Shush. Daar was de hoofdstad van de Elamieten maar later ook van de Meden (tenminste ‘s winters want tijdens de zomer is het hier in Shush niet te pruimen. We noteren nu, half mei, b.v. al 46° C) en nog later van de Perzen. Op bepaalde plaatsen zijn hier tot 15 bouwlagen te herkennen (door mensen die er (veel) meer van kennen dan wij). In ieder van die bouwlagen heeft men wel iets interessants (van piepkleine beeldjes tot kapitelen van 2 m hoog, van potjes voor parfum tot potten waar een heel beest in kon, van kleitabletten ter grote van een mini GSM tot tabletten waar Steve Jobs nooit zou aan gedacht hebben) gevonden. Die zijn allemaal in het museum aan de ingang van de site ondergebracht. De interessantste originele stukken staan echter in het Louvre in Parijs omdat Franse archeologen tijdens de opgravingen zijn komen helpen. Naast de Fransen waren er ook Amerikanen en Britten en die hebben wat overbleef meegenomen naar de USA of naar GB om de spullen verder te kunnen bestuderen. Die Iraniërs op die manier helpen was wel erg sympathiek; alleen zijn ze vergeten de stukken terug te sturen nadat hun onderzoek voleindigd was en dat is nu al ongeveer 90 jaar geleden. Ik denk dat dit een slok op een borrel zal schelen in de portkosten maar het is hun eigen schuld, dikke bult.

Het allerstrafste is echter dat het eerste wat de Franse experts gedaan hebben het bouwen van een fort op de site was … en dat ze voor de bouw van dat fort de stenen die ze opgroeven hebben gebruikt. Door die stommiteit konden ze natuurlijk beletten dat iemand anders er een stommiteit mee deed maar toch, ik denk, als niet expert, dat er nuttiger zaken dan een Europees ogend fort bouwen mogelijk waren.

Na het bezoek gaan we de inwendige mens met een broodje met falafel (de aandachtige lezers weten dat dit gefrituurde kikkererwtenbrij is maar voor de minder aandachtige lezers wil ik het wel eens herhalen) versterken in een “restaurantje” dat een air conditioning rijk is.

Daarna bezoeken we nog het schrijn van Daniel (wie in de lessen Gewijde Geschiedenis goed opgelet heeft kent nog wel het verhaal van Daniel in de leeuwenkuil). Die Daniel is door de Perzische koning Cyrus bevrijd toen die de Babyloniers versloeg. Uit dankbaarheid is Daniel met Cyrus meegegaan (ik weet niet of Cyrus daar mee opgezet was) maar feit is dat Daniel in Shush de pijp aan Maarten gegeven heeft. Toen de Arabieren 1000 jaar later Perzie onder de voet liepen vonden ze een graftombe waarvan Ali (de eerste Iman na de dood van de Profeet Mohammed … en zijn schoonzoon) zei dat dit het graf van Daniel was en dat Daniel een afstammeling van de profeet David was en dus mocht / moest vereerd worden door moslims en Joden. Voilá, daarmee is jullie kennis bijgespijkerd en weet ge allemaal evenveel als ik.

Nu is het tijd voor een siësta (vanaf 45° C is dit ook voor toeristen toegestaan) en dan gaan we nog de waterwerken in Shushtar bezoeken. Deze 2000 jaar oude waterwerken zijn een ingenieus systeem om water via een 12-tal tunnels naar molens te leiden. Deze door UNESCO als werelderfgoed erkende molens werden tot begin vorige eeuw gebruikt door coöperatieven om graan te malen. Onze Abdullah heeft hier met een collega afgesproken. Met ons vieren gaan we “iets” eten. Naar (goede??) gewoonte is er weer veel te veel. Ik krijg bv. een soort lamsstoverij met een bord rijst waar ik, onder normale omstandigheden, een paar dagen zou van eten. Ik moet echter mijn beste beentje voorzetten en slaag erin de helft te verorberen. Mijn disgenoten (zelfs Abdullah) kunnen ook niet alles op krijgen. ‘t is jammer maar we kunnen ons toch geen malheur eten.

Nu ga ik in horizontale positie zodat ik de vertering kan inzetten. Het voedsel is gemengd met 2 flesjes drinkyoghurt dus zou dit vlotjes moeten lopen, alhoewel ik denk dat de vertering en het slapen nog beter zou gaan had het voedsel gemengd geweest met een glaasje wijn.